In 2018 heb ik een reis gemaakt door Portugal. We reisden in het midden van het land en bezochten de bergen van Serra da Estrela, de prachtige waterval Poço do Inferno, de stad Coimbra, nationale parken en we bezochten de westkust van het land. Portugal is een fantastisch land!
Helaas zagen we in sommige gebieden ook veel uitgebrande bomen. Dat heeft allemaal te maken met de bosbranden van 2017. Er vielen in totaal 64 doden en 204 gewonden. Sinds deze reis heb ik gezien hoe verschrikkelijk bosbranden zijn (laat staan voor de mensen die hier middenin zaten) en wat het met de omgeving heeft gedaan.
Portugal is helaas geen uitzondering. Elk jaar zijn er grote bosbranden in Australië, Indonesië, het Amazonegebied en veel andere plaatsen op aarde. Steeds meer landen worden slachtoffer van bosbranden en bosbranden duren daarnaast gemiddeld langer.
In dit blog deel ik de oorzaken van een bosbrand. Een bosbrand kan vanuit een natuurlijk proces ontstaan en is soms noodzakelijk voor verjonging van de natuur, maar de toename van het jaarlijkse aantal bosbranden is het gevolg van menselijk handelen op aarde.
Uit een rapport van het WNF blijkt dat 75% van de bosbranden op aarde worden veroorzaakt door de mens.
Ga op reis, maar wees je bewust van ontbossingen.
Je gaat reizen en je wandelt door een prachtig bos in de Franse Alpen, in Azië of in Australië. Kijk eens om je heen. Waarschijnlijk geniet je van de natuur. Van de kleuren, de geuren en de geluiden. Je bent liefhebber van de wereld. Je begrijpt hoe wonderbaarlijk het is om hier te zijn. Hoe wonderbaarlijk de aarde is.
De aarde is zó mooi. Maar terwijl je daar in een vredig bos wandelt worden andere bossen gekapt. Elke dag weer. Hetgeen waar jij zo’n liefhebber van bent wordt bedreigd. En waarvoor? Mensen worden er rijk van en de producten die we door ontbossingen terugkrijgen hebben geen toegevoegde waarde voor onze gezondheid.
Denk er eens over na. Wees je er gewoon bewust van. Ook al kun je niet meteen een helpende hand bieden.
Waar komen de meeste bosbranden voor?
De meeste bosbranden vinden plaats in Californië, het Amazoneregenwoud (dat zich uitstrekt over 9 landen in Zuid- Amerika), Australië en in verschillende landen in Azië, zoals in Indonesië.
Ook in Alaska, Rusland, Mongolië en op het continent Afrika vinden steeds vaker bosbranden plaats. Zelfs in het noorden van Zweden en het koude Groenland hebben gevaarlijke bosbranden plaats gevonden. En ook Griekenland en Portugal zijn zwaar geteisterd door bosbranden.
Voor wie denkt dat bosbranden vanuit Nederland een ver van ons bed show zijn, die hebben het mis. Bosbranden komen steeds vaker ter wereld voor. Zelfs in Nederland nemen de branden toe.
Hoe ontstaan bosbranden?
Voor een bosbrand zijn 3 elementen nodig:
- Een ontstekingsbron.
- Zuurstof (in de buitenlucht is uiteraard veel zuurstof en dat kan versterkt worden door de wind).
- Brandstof (bij een bosbrand zijn bos, gras en heide de ideale brandstof voor vuur).
Hoe groot en heftig een bosbrand wordt heeft te maken met de wind, regen, luchtvochtigheid, de temperatuur en de bomen en planten van het gebied.
Uiteraard kan een bosbrand alleen ontstaan als er een ontstekingsbron aanwezig is. Dat kunnen de volgende ontstekingsbronnen zijn:
- Blikseminslag.
- Bladeren die door de wind langs elkaar wrijven en een vonk veroorzaken.
- Mensen die voor de lol vuurtjes stoken.
- Projectontwikkelaars die bos verbranden omdat ze het gebied nodig hebben.
- De vonk van een elektriciteitskabel.
- De felle zon in een glasscherf.
- Een sigaret.
- Een barbecue.
- En ontelbaar veel andere bronnen.
Ontstekingsbronnen kunnen op natuurlijke wijze ontstaan, maar de bosbranden van tegenwoordig ontstaan veelal door het onbewust of bewust aansteken van een bos door de mens.
Ontstaan bosbranden door klimaatverandering?
Het is moeilijk te bepalen of bosbranden ontstaan door klimaatverandering. Toch kan wel degelijk de link tussen bosbranden en klimaatverandering worden gelegd.
Bosbranden door droogte
Door de hogere temperaturen op aarde zijn er langere periodes van droogte, smelt het sneeuw sneller en zijn er meer insecten die bomen kunnen aantasten. Dit leidt tot extra brandstof en op deze manier nemen de bosbranden wereldwijd toe. Daarnaast worden de periodes met regen korter en heftiger en de periodes van droogte langer waardoor de kans op een bosbrand toeneemt.
Dat de periodes van regenval in een gebied korter zijn en er in kortere tijd meer regen valt is een van de oorzaken van uitgedroogde gebieden. Een extra nat seizoen zorgt voor uitbundige plantengroei en met de daaropvolgende droogte raken de vegetatie en de bodem zwaar uitgedroogd en vat het gemakkelijker vlam.
Bosbranden door extremere weersomstandigheden
Klimaatverandering zorgt ook voor een versnelling van de weercycli met meer onweer, meer blikseminslagen en dus ook meer bosbranden. Zo blijkt uit een onderzoek uit 1975 dat het ontstaan van bosbranden door blikseminslagen met 2 tot 5% is toegenomen. In het noorden van de Verenigde Staten ontstaan meer dan de helft van de bosbranden door blikseminslagen.
Klimaatverandering vergroot simpelweg de kwetsbaarheid van alle beboste gebieden op aarde en worden steeds gemakkelijker slachtoffer van dit natuurgeweld.
De bosbranden in Australië
Australië is een goed voorbeeld van bosbranden en klimaatverandering. De afgelopen jaren zijn er meerdere malen hitterecords vastgelegd. Al ruim 4 jaar is het kurkdroog in Australië en zien we tegelijkertijd een toename van de bosbranden in het land. Door de droogte zijn volledige gebieden met al haar planten en wildernis dood gegaan en vat het gemakkelijker vlam.
Bosbranden door ontbossing
Soms is het te makkelijk om de mens meteen als schuldige aan te wijzen.
Toch is de mens van de afgelopen 80 jaar wel degelijk een bepalende veroorzaker van extreme natuurverschijnselen en klimaatverandering. Ontbossing is daar een voorbeeld van. De regenwouden worden met het jaar kleiner en overgebleven wildernis op aarde is van 66% in 1937 afgenomen tot 35% in 2020.
En dat is een probleem. Want ontbossingen hebben grote gevolgen en is een mede veroorzaker van bosbranden. En dat levert vervolgens een domino-effect op, omdat bosbranden weer voor extra ontbossingen zorgen. De meeste ontbossingen door bosbranden vinden plaats omdat stukken bos letterlijk in brand worden gestoken. In Indonesië steken boeren bossen in brand om er vervolgens palmolieplantages te bouwen.
In Rusland ontstaat naar schatting 90% van de branden door menselijk toedoen, bijvoorbeeld door boeren die geloven dat hun grond er vruchtbaarder van wordt.
Gevolgen van bosbranden
Alleen al bij de bosbranden van Australië in 2020 kwamen 34 mensen en naar schatting 3 miljard dieren om het leven. 12,6 miljoen hectare land is afgebrand. Dat is ruim 3x zo groot als Nederland. In het Amazonegebied is in 2019 7 hectare grond verwoest. Dat zijn ongekende getallen die grote gebieden in korte tijd uit kunnen roeien. En dat terwijl het Amazonegebied een belangrijke functie op aarde heeft.
Zo vertellen ecologen dat buideldieren na de bosbranden van Australië weinig kans hebben om als soort te overleven. Daarnaast gaan gebieden door de toenemende bosbranden aan de oostkust van Australië nooit meer in haar wildernis terugkeren.
Deze mate van bosbranden zijn verwoestend voor de natuur, de dieren, de biodiversiteit en het ecosysteem.
- Door heftigere bosbranden zijn er geen uitwegen voor dieren en overlijden ze ter plekke.
- Mensen uit omliggende gebieden moeten hun woning verlaten en kunnen vaak niet meer terug naar hun huis.
- De rook van bosbranden kan kilometers ver zware gezondheidsproblemen opleveren voor dieren en mensen.
- De heftigere bosbranden kunnen een blijvende impact hebben op ecosystemen, rivieren en meren en uiteindelijk de levensonderhoud van mensen beperken.
- De kansen op aardverschuivingen en modderstromen nemen toe.
Het verhaal van yelr
Wij houden van reizen en van outdoor. Het liefst reizen we de hele wereld rond en ontdekken we de mooiste landschappen en de meest inspirerende culturen. Toch zijn we ervan overtuigd dat je niet alleen maar van de aarde mag nemen. Je moet haar ook iets teruggeven.
Dat begint in onze ogen met bewustwording. Je mag al het mooie van reizen aanschouwen en de natuur en de mens bewonderen. Toch moet je ook de andere kant van het verhaal onder ogen zien. Dat wat we samen bewonderen, wordt op veel plekken in de wereld helaas ook misbruikt.
Daarom schrijven we hierover. We willen naast alle pracht en praal van de wereld ook verontrustende stukken laten zien en op deze manier de bewustwording over je levensstijl en je reisgedrag vergroten.
Wil je je bewustwording verder vergroten?
We hebben nog meer blogs geschreven die je kunnen informeren en je bewustwording kunnen vergroten. Dat is belangrijk, vinden wij.
